Бино ба иттилои Вазорати корҳои дохилии кишвар 9-уми сентябри соли ҷорӣ, зани 30-солаи сокини ҷамоати деҳоти Ориёни ноҳияи Кӯшониён дар манзили истиқоматиаш бо бераҳмии махсус фарзандони ноболиғи 9, 8, 6 ва 1-солаи худро пай дар пай бӯғӣ карда, ба ҳалокат расонидааст. Нисбати номбурда бо моддаи 104 қисми 2 Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон парвандаи ҷиноятӣ оғоз гардида, тафтишот идома дорад. Гарчанде ин зан тибқи қонун муҷозоти амали анҷомдодаи хешро мегирад, аммо кори анҷомдодаи ӯ ҳеҷ гоҳе бахшида нахоҳад шуд. Зеро ин кирдораш, амали ғайриинсонист ва доғи касифе болои номи поки беолоиши модар меорад. Ҷои таассуф он аст, ки ин ҳодиса ягона нест, ҳамсони он ҳодисаҳои дигаре ҳам имрӯзҳо дар ҷомеа рух медиҳанд.

Фарзанде, ки ҳанӯз дар қалбаш орзуҳои ширини кӯдакиро мепарварад. Фарзанде, ки ҳанӯз муштоқу интизори меҳру муҳаббат ва навозишҳои падару модараш аст. Фарзанде, ки ҳанӯз ба муҳити атроф софдилонаву самимона менигарад. Фарзанде, ки ҳанӯз замираш поку нигоҳаш бахшанда аст. Фарзанде, ки ҳанӯз кинае дар қалб надорад. Фарзанде, ки ҳанӯз аз кулли бадиҳо дур асту дунёро танҳо бо будани падару модараш дӯст медорад. Фарзанде, ки ҳанӯз чизеро намедонад ва волидони худро роҳнамову ҳидоятгари хеш меҳисобад. Фарзанде, ки ҳанӯз ба тамоми ҳодисаҳои атроф бо нигоҳи нек менигарад ва дар ҳама ҳолат модар ва ё падари худро сарпаноҳу пуштибони хеш меҳисобад, ҳеҷ гоҳе то ба ин дараҷа бераҳмии волидони худро интизор нест ва нахоҳад буд. Зеро домони волидон барои ҳар фарзанд амнтарин гӯшаи дунёст. Аммо хеле бад аст, ки имрӯз баъзе волидон ба қадри фарзандони хеш намерасанду онҳоро қурбонии мушкилиҳои ба сарашон омада менамоянд.

Коршиносони соҳа аз ҷой доштани чунин ҳодисаҳо нигаронӣ карда, мегӯянд, қисми бештари ин воқеаҳо омилҳои равонӣ доранд. Ба таъкиди ҷомеашинос Мавҷуда Комилова қисми бештари ҳолатҳои равонӣ аз иҷтимоиёт сарчашма мегирад. Дар ин росто метавонад, мушкилоти иқтисодӣ ё муносибатҳои шахсӣ боиси сар задани чунин ҳодисаҳо гарданд.

“Имрӯз мушкилиҳо ҳаст. Барои таъмини оила заҳмати зиёд лозим аст. Дар ҷомеаи мо вақте духтар оиладор мешавад, ҳамчун келин вазифаҳои худашро дорад, ки баъзан аз ӯҳдааш намебарояд. Вазифаҳое дар оилаҳои анъанавии мо ба дӯши келин аст, ки дар баъзе ҳолат онро иҷро карда наметавонад. Масалан, соати чори саҳар хестану корҳои хонаву хоҷагӣ ва як тараф кӯдак. Баъзан ҳолат ҳамин чизҳо сабаб мешавад ва ин зан шояд ҳалли масъаларо дар даст задан ба кирдорҳои вазнин мебинад,” - афзуд М. Комилова.

Вобаста ба ин масъала тадқиқоте аз тарафи ҷомеашиносон дар ибтидои асри 20 гузаронида шуда буд. Дар натиҷаи ин тадқиқоти сотсиологӣ исбот шуда буд, ки 70 фоизи чунин ҳодисаҳо аз мушкилоти иҷтимоӣ сарчашма мегиранд.

Равоншинос Маҳмуд Кабирӣ низ сар задани чунин ҳодисаҳоро омили равонӣ ҳисобида, мегӯяд, зане, ки чор фарзандашро ба ҳалокат расонидааст, албатта ба бемории равонӣ гирифтор аст.

“Бемории ӯ ҳама инсктинт (ғаризаҳо)-ҳои инсониашро, аз ҷумла, ғаризаи модариро низ аз байн бурдааст. Омили асосии рух додани ин беморӣ надоштани иттилоот ва тарбияи маънавист, ки ин иттилоъ асосан генҳои бемориҳои рӯҳиро маҳкам мекунад. Ин амал нишондоди он аст, ки олами маънавии ҷомеаи мо беҳбудӣ мехоҳад ва на танҳо ба ин соҳа асари манфӣ расондааст, балки ба эҳсосоти мардум таъсир расонда, боварии байни якдигарро коҳиш медиҳад. Омили дигар ин аксари вақт танҳо мондани модарон ва ба корҳои рӯзгор банд будани падарон аст. Яъне кам муошират доштани аъзои оила. Омили саввум кам диққат додани одамон ба бемориҳои рӯҳист. Омили чаҳорум ин дахолати зиёди табибони халқии рӯҳист, ки бо усулҳои классикӣ мардумро табобат мекунанд ва боварии онҳоро ба қувваҳои ғайри табиӣ зиёд мегардонанд,” - гуфт Маҳмуд Кабирӣ.

Ба гуфти ин равоншинос, дар ҳар дармонгоҳ марказҳои табобатии ҷумҳурӣ мутахассисони соҳаи руҳшиносу равондармонӣ бояд фаъол гарданд. Системаи усули хизматрасонии бемориҳои рӯҳиро азнавсозӣ кардан лозим аст. Инчунин табибони халқии руҳиро ба низом даровардан ва маркази табобатии онҳо дар назди муфтиёти Тоҷикистон бо назорати мутахассисони соҳаи рӯҳшиносу Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳандозӣ кардан лозим аст.

Аммо дар ҳамин ҳол Сабоҳат Рустам, мудири бахши иттилооти Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мегӯяд, зане, ки чанде пеш чор фарзанди худро ба ҳалокат расонид, бо супориши раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар ин масъала дида баромада шуд ва маълум гардид, ки ин зан ягон бемории руҳӣ надорад. Ва ин ҳодиса воқеаи ҳузновар аст, барои ҳар зан – модари тоҷик.

Ҷомеашиносон ба ин назаранд, ки барои пешгирии чунин ҳодисаҳо бояд дар мактабҳо дарсҳои алоҳида гузаронида шаванд. Дар баробари ин бояд тамоми ниҳодҳои давлатӣ фаъ-ол бошанд. Зеро ба як хонанда ҷавон дар мактаб ин мушкилӣ ҳал намешавад. Ба гуфтаи онҳо, дар деҳот вобаста ба ин масъала корҳои пешгирикунанда вуҷуд дорад. Агар ягон мушкилӣ пеш ояд, дар якҷоягӣ онро ҳал менамоянд. Аммо дар шаҳрҳо, ки сокинон якдигарашонро баъзан ҳолатҳо намешиносанд, ҳал кардани ин масъала душвортар аст.

   

“Барои пешгирӣ намудани ин гуна ҳодисаҳо Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар бояд бештар фаъолият намояд, - иброз дошт Мавҷуда Комилова. – Дар баробари ин мақомотҳои дахлдор дар пешгирии ин масъала нақш гузошта метавонанд. Ҳамзамон барои занон бояд равоншиносонро омода сохт, то муоширати аз вазъият баромаданро омӯзанд. Дар деҳот бояд марказҳои равоншиносӣ кушода шавад, то бонувон рафта, мушкилиҳои худро баён созанду маслиҳати равонӣ гиранд. Зеро ҳамаи проблемаҳоро бо маблағ ҳал карда намешавад. Бояд муоширату насиҳат ҳам бошад”.

- Дар масоили пешгирии омилҳои номатлубу ҷинояткорӣ миёни бонувон айни замон кормандони дастгоҳи марказии кумита ва зерсохторҳои он дар маҳал дар ин росто бо усули хона ба хона бо занону бонувон суҳбатҳои инфиродӣ доир намуда истодаанд. Ҷиноятҳое, ки миёни бонувон ба назар мерасад, набояд ҳама ба Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар изҳори нигаронӣ кунанд, балки ин омилҳоро бояд ҷомеа дар ҳамкорӣ ва дар ҳамбастагӣ бо Кумитаи кор бо занон ва оила пешгирӣ намояд. Ҳар як фарди солимфикр аз ин ҳодисаҳое, ки рӯх доданд, бояд изҳори нигаронӣ кунад, ки чӣ бояд кард, то роҳи ин гуна омилҳои номатлуб гирифта шавад. Аз ин рӯ, бояд ҷомеаи шаҳрвандӣ ва тамоми вазорату сохторҳои давлатӣ дар ҳамкорӣ бо кумита бошанд, - гуфт Сабоҳат Рустам, мудири бахши иттилооти Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар.

Дар асл, дар тасаввур ҷо намегирад, вақте фикр мекунем, модаре бо дасти худаш ҷигарбандашро, ки бо садҳо ранҷу дард ва машаққатҳо ба дунё овардаасту ба ҳамин андоза ранҷу азобу уқубатҳо ӯро ба воя расонидааст, қурбони ҳодиса ва норасоиҳои зиндагӣ кунад. Албатта андешаи равоншиносону ҷомеашиносон бо далелу мадрак ҳаққу ростанд, вале болотар аз ҳар далел меҳру навозиш ва парастиши модарона меистад, ки бояд тамоми ҳодисаҳо, арзишҳову хостаҳо қурбони як тори мӯи фарзанд гарданд.

Ва воқеан агар сабаби ин гуна ҳодисаҳо проблемаи равонист, бояд онро пешгирӣ кард, агар сабаби ин гуна ҳодисаҳо омили иҷтимоист, бояд ба он расидагӣ намуд, агар сабаби ин гуна ҳодисаҳо мушкилоти ҳаётист, бояд онро бо роҳи сулҳомез бартараф сохт. Ва ҳар гуна ҳолати дигаре, ки набошад, бояд бо роҳи мусбат ҳаллу фасл намуд ва аз ақли солим кор гирифт. Чуноне таъкид намудем, дар ҳама ҳолу вазъ бояд меҳри модарӣ боло гираду баъзе занон бо дарки тамоми масъулият иснод ба номи Модар наоваранд ва ҳамеша ғамхору ҳамдам ва муҳофизи фарзандони хеш бошанд, чун ононанд, ки оянда ғамхори модари худ мегарданд.